حضانت چیست؟

حضانت یعنی چه؟

حضانت در لغت به معنای خدمت، پرستاری و تیمار داری است. که از ریشه حضن بوده است و به حق سرپرستی فرزند اشاره دارد که این سرپرستی توسط اشخاصی که قانون درنظرگرفته انجام میشود. در ادامه روش گرفتن حضانت فرزند، شرایط و موارد خاص را بررسی می‌کنیم.

شرایط حضانت فرزند کدامند؟

شرایط حضانت فرزند یعنی مواردی که والدین فرزند و یا مسئولین حضانت او باید داشته باشند تا حق سرپرستی فرزند به آنها واگذار شود ، قانون مدنی با در نظر گرفتن شرع اسلام فقه و همچنین حساسیت این موضوع شرایطی را در نظر گرفته که بدون وجود آنها امکان واگذاری حضانت طفل وجود نخواهد داشت و این حضانت، برای سرپرستی فرزند به فردی سپرده می‌شود که شایستگی و توانایی سرپرستی از طفل را دارا باشد.

بلوغ

هدف از بلوغ یعنی مسئول حضانت از حالت صغر سن خارج شده باشد و درست را از نادرست تشخیص دهد و توانایی تولید مثل و زاد و ولد را داشته باشد که سن قانونی بلوغ در دختران ۹ سال و در پسران ۱۵ سال تمام قمری است. بعد از سن قانونی بلوغ افراد اهلیت استعفاء را در اموال خود پیدا می کنند، مگر در برخی از موارد که نهادهای خاص همچون بانک مداخله در امور مالی را ۱۸ سال تمام قمری  می‌دانند.

عقل

مسئول حضانت باید عاقل باشد ، یعنی فرد از نظر عقلی سالم باشد؛ مجنون یا دیوانه نباشد.

توانایی عملی

مسئول حضانت از لحاظ رفتاری، جسمانی و  روانی در شرایط سلامت باشد، و بتواند از کودک مواظبت کرده و نیازها و خواسته های او را رفع نماید.

شایستگی اخلاقی

اگر مسئول حضانت که سرپرستی طفل را برعهده دارد ، سلامت جسمانی و تربیت اخلاقی طفل را به خطر بیندازد ، دادگاه میتواند حضانت را از او سلب نماید پس یکی از مهمترین موارد حضانت شایستگی اخلاقی است .

اسلام

در حقوق مدنی اسلام شرط نیست،  اما اگر یکی از والدین طفل کافر شود چون این امر با مصلحت فرزند در تضاد است و آن را در خطر قرار می دهد ، می تواند موجب سلب حضانت شود.

عدم ابتلا به بیماری واگیر

اگر مسئول حضانت دارای بیماری های واگیر مانند سل باشد تا زمان بهبودی بیماری مسئول حضانت می تواند حضانت را از اون گرفت تا سلامت طفل و خطر نیفتد.

عدم ازدواج با شخص دیگر

طبق ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی، مادر تا زمان می تواند طالب حضانت باشد که ازدواج مجدد صورت نگیرد .البته باید توجه داشت که دادگاه مصلحت کودک را در نظر می‌گیرد و اینگونه نیست که صرفاً با ازدواج مجدد مادر ،حضانت از او گرفته شود و مادر می‌تواند با معرفی همسر خود به دادگاه و تایید صلاحیت و صالح بودن آن به حضانت خود ادامه دهد.

سلب حضانت

اگر مادر در مدتی که سرپرستی از طفلش به او سپرده شده به جنون مبتلا شود یا ازدواج مجدد کند حق حضانت با پدر است. پس جنون و ازدواج مجدد از موانع حضانت طفل برای مادر است .

حال اگر طفل در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی والدین خود سلامت جسمانی و اخلاقی اش در معرض خطر قرار گیرد دادگاه میتواند به درخواست قیم یا نزدیکان کودک و یا تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را برای حضانت طفل بگیرد.

• حق حضانت چیست؟ حق حضانت همان حق نگهداری از افرزند است.

موارد زیر از مصادیق عدم مراقبت و انحطاط اخلاقی هر یک از والدین است:

۱.اعتیاد زیان آور به الکل مواد مخدر و قمار ۲.استفاده از کودک و اجبار کردن او به مشاغل غیر اخلاقی مانند قاچاق

۳.ضرب و جرح بیش از حد متعارف

۴. ابتلا به جنوب و بیماری‌های روانی در صورت تأیید پزشکی قانونی

حضانت  در صورت فوت یکی از والدین

 ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی

در صورتی که یکی از والدین فوت کند حضانت با والدی است که در قید حیات است یعنی در صورت فوت پدر نگهداری و سرپرستی از کودک با مادر است . دقت داشته باشید که اگر پدر بزرگ پدری، در قید حیات باشد ولایت با اوست ولی نگهداری از کودک با مادر است. پدر بزرگ کودک در صورتی می تواند سرپرستی کودک را از مادر سلب کند که نگهداری و مراقبت از کودک به صلاح و مصلحت فرزند نباشد و مادر صلاحیت کافی و لازم را نداشته باشد.

حق حضانت در صورت جدایی والدین

باید توجه داشت که در طلاق توافقی، حضانت از کودک به صورت توافقی است ممکن است والدین توافق کنند که کودک به صورت دائم تحت سرپرستی مادر خود باشد یا علی رغم اینکه کودک کمتر از ۷ سال است ولی حضانتش به پدر داده شود.

ماده ۴۱ قانون حمایت از خانواده

هرگاه دادگاه تشخیص دهد که توافقات راجع به نگهداری طفل بر خلاف مصلحت اوست ، می‌تواند در مورد واگذاری امر حضانت به دیگری با تعیین ناظر و با پیش بینی حدود نظارت یا رعایت مصلحت طفل برخلاف توافق زوجین عمل کند.

ممکن است والدین از هم طلاق نگرفته باشند ولی به دلایلی جدا از هم زندگی کنند در اینجا حضانت فرزندان تا پایان ۷ سالگی با مادر است و بعد از آن تا ۹ سال برای دختر و ۱۵ سال برای پسر با پدر است،پس از اتمام این سنین اختیار با فرزند است که با کدامیک از والدین خود زندگی کند بنابراین حتی قبل از طلاق دادخواست حضانت ،سلب حضانت، ملاقات فرزند ،در دادگاه ها مطرح می شود.

بخشش مهریه و گرفتن حضانت فرزند

در خصوص بخشش مهریه و گرفتن سرپرستی فرزند باید زن و شوهر باهم توافق کنند، ضمنأ در تمام سنین نفقه ی فرزندان بر عهده ی پدر است.

آیا والدین بعد از سن ۹ سالگی فرزند دختر برای گرفتن حضانت باید دادخواست تعیین کنند؟

گاهی می‌بینیم که مادر یا پدری به دنبال گرفتن حضانت دختر بعد از ۹ سالگی، یا حضانت دختر ۱۲ ساله خود هستند این در حالی است که دختران در این سن از حضانت خارج شده اند و گرفتن حضانت آنها نیازمند اقدام قانونی در این خصوص نیست.همانطور در مقاله نفقه چیست اشاره شد باید در نظر گرفت اگرچه والدین جدا از یکدیگر هستند و در خصوص حضانت فرزند دختر بعد از ۹ سالگی، خود او تصمیم می‌گیرد، ولی نفقه دختر همچنان با پدرش است؛ اگرچه به زندگی نکند.

جد پدری در صورت ازدواج مجدد مادر میتواند حضانت فرزندان را برعهده بگیرد؟

حضانت کودکی که پدرش فوت شده و مادرش ازدواج کرده همچنان با مادر است و ازدواج مجدد مادر مانعی در این راه ایجاد نمی کند و دادگاه در صورتی حضانت را به جد پدری می‌دهد، که ضرورت اقتضا نماید .

چون حق حضانت در صورتی که مادر شوهر دیگری اختیار کند برای پدر تعیین شده است و نه جد پدری و سلب حضانت کودک از مادر توسط جد پدری زمانی قابل مطرح است، که جد پدری بتواند با دلایل محکم صلاحیت مادر را برای بقای حضانت فرزند از حیث اخلاقی و جسمانی و شرافت زیر سوال ببرد و دادگاه بر آن رای دهد

بعد از فوت پدر مادر حق فروش اموال فرزند را دارد؟

چنانچه پدر فوت کند و مادر قیومت طفل را بر عهده بگیرد، حق فروش اموال فرزند  را نخواهد داشت. قیم اجازه ی فروش اموال غیرمنقول را ندارد ، درصورتی که پدر یا پدربزرگ چنین اجازه ای را دارند.