عسر و حرج چیست؟

شاید تاکنون کلمه عسر و حرج به گوشتان خورده باشد؛ عسر و حرج در واقع یکی از قواعد فقهی است که در خصوص روابط میان زوجین، قابلیت اعمال دارد.

عقد نکاح یکی از عقود پر از خیر و برکت در اسلام است؛ اما اگر در پی این عقد شرایطی به وجود آید که تحمل و دوام زندگی مشترک برای زوجه( خانم) غیر قابل تحمل باشد، به آن عصر و حرج گفته می‌شود.

بر اساس ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی که در سال ۱۳۸۱ اصلاح شد در صورتی که زوجه در زندگی زناشویی خود مشقت و سختی زیادی را تحمل کند، می‌توانند از دادگاه تقاضای طلاق کند و به این وضعیت سر و حرج می‌گویند.

مصادیق عسر و حرج در قانون چیست؟

جالب است بدانید مصادیق عسر و حرج به صورت کامل در قانون ذکر نشده است و تنها به مصادیق و تماثیل آن اشاره شده، در ادامه مصادیق عسر و حرج که در قانون پیش بینی شده را ذکر می‌کنیم؛ این مصادیق عبارتند از:

• ترک زندگی توسط مرد به مدت حداقل ۶ ماهه متوالی و ۹ ماهه متناوب در یک سال، در صورتی که عذر موجهی برای عدم حضور او در زندگی مشترک وجود نداشته باشد.
• اعتیاد مرد به یکی از انواع مواد مخدر یا مشروبات الکلی در صورتی که زندگی زناشویی را با اختلال مواجه کرده و یا مرد با تشخیص پزشک در مدت زمان خاصی قادر به ترک اعتیاد نباشد یا از ترک اعتیاد امتناع ورزد. در خصوص ترک اعتیاد اگر مرد به تعهد خود عمل نکند یا پس از ترک اعتیاد مجدداً به مصرف مواد مخدر یا مشروبات الکلی روی آورد، زوجه می‌تواند درخواست طلاق خود را به دادگاه ارائه دهد.
• محکومیت قطعی مرد به حبس ۵ سال یا بیشتر که از مصادیق عسر و حرج است که در قانون ذکر شده است.
• ضرب و شتم، توهین یا هرگونه رفتاری که عرفاً زندگی را برای زن غیر قابل تحمل کند.
• ابتلا به بیماری‌های صعب العلاج روانی یا جسمی به طوری که زندگی مشترک را با اختلال مواجه سازد.
• مصادیق ذکر شده در قانون، مانع از آن نیست که دادگاه نتواند با وجود شرایط دیگر عسر و حرج زن را احراز کرده و حکم طلاق را صادر نماید؛ به همین دلیل بهتر است با مشاور حقوقی خانواده یا وکیل خانواده مشورت نمایید تا شما را یک قدم به خواسته خود نزدیک‌تر کند.

تفاوت طلاق در صورت اثبات عسر و حرج و طلاق با اثبات شروط دوازده‌گانه عقدنامه

اگر زن قصد داشته باشد به زندگی مشترک خود با همسرش پایان دهد، راه بسیار دشواری در پیش دارد چرا که اگر مرد مخالف طلاق باشد، زن به سختی می‌تواند درخواست طلاق خود را به دادگاه ارائه دهد؛ از راهکارهایی که طلاق از سوی زن را سهولت می‌بخشد طلاق توافقی، وکالت زن در طلاق، اثبات عسر و حرج و اثبات شروط دوازده‌گانه عقدنامه است. از مهم‌ترین تفاوت‌های طلاق با اثبات عسر و حرج و طلاق از طریق اثبات شروط دوازده‌گانه عقدنامه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در طلاق از طریق اثبات عسر و حرج حکم طلاق صادر می‌شود و به عبارتی مرد مجبور است همسر خود را طلاق دهد؛ در طلاق از طریق اثبات شروط ضمن عقد، دادگاه گواهی عدم امکان سازش صادر می‌کند.
• مدت اعتبار رای دادگاه در طلاق از طریق اثبات عسر و حرج شش ماه است، یعنی اگر ظرف شش ماه طلاق ثبت نشود رای صادر شده توسط دادگاه قابلیت اجرا ندارد؛ اما مدت اعتبار گواهی عدم سازش سه ماه از زمان قطعیت آن است.
• در طلاق از طریق اثبات عسر و حرج قبول مابذل با قاضی رسیدگی کننده به پرونده است اما در طلاق از طریق اثبات شروط ضمن عقد زن وکیل مرد در طلاق و قبول بذل می‌شود.
• در طلاق از طریق اثبات عسر و حرج رئیس دادگاه خانواده وضعیت فعلی زوجین را بررسی می‌کند و اگر در وضعیت فعلی عسر و حرج وجود نداشته باشد، دادگاه ترتیب اثر نمی‌دهد؛ اما در طلاق از طریق اثبات شروط ضمن عقد، همین که زوجه بتواند ثابت کند یکی از موارد در طول زندگی زناشویی محقق شده، زن وکیل شوهر در طلاق خواهد شد.

مزایای طلاق از طریق اثبات عسر و حرج

همانگونه که در مقاله ذکر شد طلاق از سوی زن با دشواری زیادی همراه است به همین دلیل اثبات عسر و حرج می‌تواند طلاق از سوی زن را با سهولت روبرو کند؛ از مزایای طلاق از طریق اثبات عسر و حرج می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• حقوق مالی زن همچون مهریه و نفقه به صورت تمام و کمال به زن پرداخت می‌شود.
• برخلاف طلاق توافقی که رضایت همسر دارای اهمیت است، در طلاق از طریق اثبات عسر و حرج نیازی به رضایت شوهر نیست.

مراحل طلاق از طریق اثبات عسر و حرج

برای طلاق از طریق اثبات عسر و حرج، زوجه باید برخی از مراحل را پشت سر بگذارد که در ادامه آنها را ذکر می‌کنیم:

• در مرحله اول جمع آوری مدارک و شواهد برای اثبات عسر و حرج از اهمیت فراوانی برخوردار است.
• در مرحله دوم تنظیم و تقدیم دادخواست طلاق به دادگاه و همچنین رسیدگی به آن غاز می‌شود.
• در مرحله سوم، دادگاه ادعای زن و ادله او را مورد بررسی قرار می‌دهد و در صورتی که ادعای او اثبات شود، حکم طلاق صادر می‌شود.

سخن پایانی

در این مقاله عسر و حرج، تفاوت طلاق از طریق آن با طلاق از طریق اثبات شروط ضمن عقد و همچنین مراحل طلاق از طریق اثبات عسر و حرج را مورد بررسی قرار دادیم؛ در این راه استفاده از مشاور حقوقی یا وکیل خانواده به عنوان متخصص بسیار حائز اهمیت است.

از آنجایی که روند رسیدگی به پرونده‌های طلاق ممکن است زمانبر باشد، بهتر است از مشاور حقوقی خانواده در جهت پیشبرد پرونده استفاده نمایید؛ متشکریم که تا انتهای مقاله با تیم حق‌جویان همراه بودید.