مهریه چیست؟

مهریه چیست؟

مهریه به مالی گفته می‌شود که در زمان پیوند میان زن و شوهر(عقد نکاح) توسط خود زوج یا شخص ثالثی معین می گردد و در زمانی که صیغه عقد جاری می‌شود به زوجه تعلق می گیرد، زوجه هر زمان که بخواهد میتواند مهریه خود را از زوج مطالبه کند.

انواع مهریه

مهریه عندالمطالبه

مهریه ای است که زوجه هر زمان که آن را درخواست کند زوج باید آن را بپردازد.
در صورتی که زوج اقدام به پرداخت مهریه نکند، مراجع قانونی برای مطالبه آن اقدام می کنند و در صورتی که زوج توانایی مالی نداشته باشد و ادعای اعسار کند، حال مواردی وجود دارد که زوجه با توجه به آنها می تواند زوج را ملزم کند که را مهریه را پرداخت کند.

مهریه عندالاستطاعه

در این حالت از انواع مهریه عروس، زوج هر زمان که توانایی مالی داشته باشد، میتواند آن را پرداخت کند. در این نوع مهریه زوجه باید توانایی مالی زوج را اثبات کند. هر دو نوع مهریه قابل مطالبه و دریافت هستند مگر این که زوجه مهریه خود را به زوج ببخشد.

در هر دو نوع مهریه زوجه نمی تواند به دلیل عدم توانایی مالی زوج را به زندان بیندازد.
زوجه تنها در صورتی می‌تواند زوج را محکوم به زندان کند، که علی رغم توانایی مالی از پرداخت مهریه امتناع کند.

اقسام مهریه از نظر تعیین مهریه در ازدواج

مهر المسمی

مهرالمسمی مقدار معینی است که با توافق طرفین به عنوان مهریه زوجه تعیین می گردد، زوج باید آن مقدار را به زوجه بپردازد اما باید توجه داشت که زوجه فقط می تواند دریافت ۱۱۰ سکه از مهریه اش را از زوج طلب کند

مهرالمثل

در صورتی که مقدار مهریه زوجه مشخص نشده باشد و طرفین نیز توافقی انجام نداده باشند ، همچنین بین زوجین رخ داده باشد برای زن مهرالمثل تعیین می شود در این شرایط نکاح صحیح است و طرفین می توانند بعد از عقد با رضایت دو طرف همه را تعیین کنند و اگر قبل از رضایت بر توافق، میان آنها نزدیکی رخ داده باشد زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود.
حالا که فهمیدید مهرالمثل چیست، خوب است بدانید که برای تعیین مهرالمثل، وضعیت زن تعیین کننده است و با توجه به وضعیت خانوادگی زوجه مهرالمثل محاسبه می شود.

مهرالمتعه

هرگاه در هنگام عقد نکاح مهریه تعیین نشود و زوجین قبل از نزدیکی و تعیین مهریه، زوجه خود را طلاق دهد زن مستحق مهرالمتعه است. پس در این نوع مهریه شروطی وجود دارد، اول اینکه مهر در زمان عقد نکاح تعیین نشده باشد و دوم اینکه قبل از اینکه زوجین با هم رابطه ی زناشویی داشته باشند طلاق بگیرند برای تعیین میزان این نوع مهر وضعیت اقتصادی مرد مورد توجه است نه زن.

مهرالسنه

در مورد این نوع مهر در قانون تعریف ای نیامده اما با استناد به منابع فقهی می توان به معنای آن پی برد این نوع مهریه ، مهریه دختران پیامبر بوده که میزان آن ۵۰۰ درهم می باشد که محاسبه آن با توجه به نوسانات بازار انجام می شود و در صورتی که این مهر در قسمت میزان مهریه نوشته شده باشد قابل مطالبه است.

اگر مهریه قسط بندی شود آیا امکان تغییر اقساط وجود دارد؟

چنانچه شرایط تغییر کند مثلاً قیمت سکه شدیدا افزایش پیدا کند یا زوج به دلایلی مانند معلولیتی که برایش اتفاق افتاده امکان پرداخت اقساط را نداشته باشد ،می تواند از دادگاه کاهش اقساط را تقاضا کند دادگاه نیز با توجه به شرایط اقساط مهریه را تعدیل می‌کند مثلاً اقساط را از هر سه ماه یک سکه به پنج ماه یک سکه تغییر میدهد.

مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت

در این روش زن به جای دادگاه به اداره ثبت مراجعه می‌کند ، در واقع به دلیل اینکه مهریه در سند ازدواج ذکر شده است و سند ازدواج یک سند رسمی است زن میتواند با مراجعه به دفتر ازدواج محل وقوع عقد، مهریه اش را به اجرا بگذارد این روش برای کسانی که به سرعت قصد ممنوع الخروج کردن زوج را داشته باشند و در مواردی که زوج اموالی را برای توقیف دارد روش خوبی است .
البته باید توجه داشت که از ابتدای مرداد ماه سال ۹۸ دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست مطالبه مهریه را ثبت نمی‌کنند و زوجه یا وکیل او بایستی ابتدا از طریق اداره اجرای ثبت مطالبه مهریه کند.

رجوع به مهریه بعد از بخشیدن

ممکن است به دلایل مختلفی زوجه مهریه اش را به شوهرش ببخشد ، اما ممکن است از کار خودش پشیمان شود و به دنبال راهی باشد که بتواند به مهریه رجوع کند.
اگر زن بتواند دوباره مالک مهریه بشود که قبلاً آن را بخشیده به این اتفاق، مهریه بخشیده شده می گویند .
به صورت کلی مهریه به چه صورت به شوهر بخشیده میشود.
۱. صورت هبه غیر معوض
۲. هبه معوض
۳. ابراء

هبه غیر معوض یعنی اینکه زن بدون هیچ چشم داشتی و بدون اینکه در مقابل بخشیدن مهریه اش چیزی از شوهر گرفته باشد مهریه را به او می بخشد .

هبه معوض یعنی بخشیدن مهریه در مقابل چیزی که ، می تواند آن چیز انجام دادن یا انجام ندادن کاری باشد مثلاً زوجه در عوض موافقت زوج با طلاق تمام یا قسمتی از مهریه خود را می بخشد که طلاق خلع یکی از این نوع بخشش مهریه است ، در این نوع طلاق زوجه میتواند در ایام عده به چیزی که به زوج بخشیده رجوع کند و در عوض شوهرش هم حق رجوع به زن را خواهد داشت .

ابراءآن است که زوجه، زوج را نسبت به مهر ساقط کند یعنی بگوید چیزی از حق من به عنوان مهریه به گردن تو نیست که در این صورت دیگر زن هیچ حقی نسبت به مهریه و بازگشت به آن را نخواهد داشت.

گرفتن مهریه از پدر شوهر

مهریه برای زوج تعیین می گردد و پدر او حتی در صورت داشتن توانایی مالی مجبور به پرداخت بدهی و دین پسر خود نیست یعنی اگر شوهر فقیر باشد و به در شوهر توانایی مالی داشته باشد بازهم پرداخت مهریه بر عهده پدر شوهر نیست .
در شرایط خاصی پدر شوهر موظف می‌شود که مهریه عروس خود را پرداخت کند، در مواقعی که در سند ازدواج یا ضمن عقد، پدر شوهر ضامن پسر خود می شود که پرداخت مهریه را بر عهده بگیرد ؛ خانم میتواند بر اساس تعهدی که پدر شوهر تقبل کرده مهریه خود را از او طلب کند و مطالبه مهریه را از پدر شوهر پیگیری کند البته این در صورتی است که پدر شوهر عقدنامه را امضا کرده باشد و این امضا باید در دفاتر عقد وجود داشته باشد و به صورت قانونی ثبت شود تا قابل پیگیری باشد و تعهد شفاهی امکان پیگیری قانونی ندارد.

همانطور که در مقاله ارث چیست ارشاره شد در صورتی که پدر شوهر فوت کند طبق قانون تقسیم ارث، که از مال پدر شوهر بر جا می ماند به عروس به عنوان مهریه پرداخت میشود در واقع به دلیل اینکه پسر از پدر خود ارث می برد در صورت فوت پدر شوهر خانم میتواند مهریه خود را از سهم الارث شوهر طلب کند، البته این در شرایطی محقق می‌شود که پدر شوهر در زمان حیات و در هنگام عقد مبلغ مهریه را به صورت قانونی تقبل و آن را امضا کرده باشد در این موقعیت زن باید درخواست تامین اموال شوهر را به دادگاه خانواده اراده ارائه کند دادگاه پس از بررسی با توقیف اموال و طی کردن روند قانونی و به مزایده گذاشتن اموال حق زن و پرداخت می کند.

باید توجه داشت که در صورت فوت زن وارث های او حق مطالبه مهریه از پدر شوهر از اموال را دارند.
برای مطالبه مهریه از پدر شوهر در صورتی که پدر شوهر در عقدنامه پرداخت مهریه را تضمین کرده ولی توانایی مالی ندارد و در دادگاه اعسار خود را ثابت کرده و از پرداخت اقساط مهریه نیز درمان می باشد زن میتواند درخواست بازداشت پدر شوهر خود را تا زمان پرداخت مهریه از دادگاه بخواهد و همچنین زن میتواند در یک زمان از بدهکار اصلی که شوهرش است و پدر شوهر خود که ضامن پرداخت مهریه است شکایت کند.

افزایش مهریه بعد از عقد

از لحاظ قانونی تغییر میزان مهریه بعد از عقد به جهت افزایش مهریه ممکن نیست و مهریه شرعی همان است که در زمان عقد تعیین می شود و زیاد شدن مهریه بعد از عقد شرعاً جایز نیست.

سهم پدر و مادر از مهریه دختر

در صورتی که زنی فوت کند مهریه بین وراث تقسیم می‌شود و مرد باید آن را به هر نحوه که شده پرداخت کند
اگر زن بمیرد و فرزندی نداشته باشد در این صورت نصف مهریه اش به شوهرش و نسبت دیگر به پدر و مادر دختر میرسد مثلا اگر مهریه زن هزار سکه باشد مرد باید پانصد سکه به پدر و مادر دختر پرداخت کند و در صورت عدم پرداخت به زندان محکوم میشود.

اگر زن بمیرد و فرزندی داشته باشد یک سوم مهریه به پدر و مادرش یک چهارم به مرد و بقیه به فرزندانش می رسد برای مثال از هزار سکه ،۳۰۰ سکه به پدر و مادرش ،۲۵۰ سکه به شوهرش و ۴۵۰ سکه به فرزندانش می رسد که مرد باید پرداخت کند.

اگر مرد زن را بکشد و فرزندی نداشته باشد تمام مهریه به پدر و مادرش میرسد( که پنج ششم به پدر و یک ششم به مادر) تعلق می گیرد .
ولی اگر زن فرزندی داشته باشد یک سوم مهریه پدر و مادر و دو سوم به فرزندان می رسد.

آیا امکان توقیف حقوق کارمند برای پرداخت اقساط مهریه وجود دارد ؟؟

وقتی حکمی صادر میشود برای به اجرا درآوردن حکم ، اجراییه صادر و اجراییه به محکوم علیه ابلاغ می‌شود و اگر محکوم علیه کارمند باشد حقوق و مزایای او به عنوان بخشی از اموالش قابل توقیف خواهد بود البته باید توجه داشت که تمامی حقوق و مزایای کارمندان برای اجرای حکم قابل توقیف نیست.

تکلیف مهریه وجه نقد

دریافت مهریه در صورتی که وجه نقد باشد به تاریخ روز محاسبه می گردد.
در نحوه محاسبه مهریه بعد از فوت شوهر ملاک، تاریخ فوت شوهر است.
برای مثال اگر زنی در سال ۱۳۷۰ با مهریه دو میلیون ازدواج کرده باشد و شوهر او در سال ۱۳۹۳ فوت کرده باشد وراث در سال ۹۵ اقدام به گ تقسیم مال و اموال کرده باشند مهریه زن نسبت به سال ۹۳ پرداخت میشود.

نحوه محاسبه دقیق مهریه به این شکل است که ابتدا شاخص بانک مرکزی در سال قبل از سال مطالبه مهریه را تقسیم بر شاخص بانک مرکزی در سال ازدواج کرده و سپس عدد حاصل را در مبلغ مهریه تعیین شده ضرب می کنیم.

موارد قابل توقیف برای مهریه

اموال منقول و غیرمنقول قابل توقیف عبارتند از:
زمین، آپارتمان ،حساب سپرده ،سهام ،تلفن همراه، حقوق پرسنلی، توقیف حقوق ماهیانه تا میزان یک چهارم، مطالبات خوانده از اشخاص ثالث و مانند آنها …
البته باید توجه داشت که بر خلاف تصور عمومی مهریه بالای ۱۱۰ سکه نیز با معرفی و توقیف اموال نظیر، ملک، دارایی، حساب بانکی، حقوق دریافت ماهانه و غیره قابل وصف خواهد بود.
اگر مهریه زن بیش از کلیه اموال همسر متوفی باشد تمام اموال به زن تعلق میگیرد.