واخواهی چیست؟

یکی از اصول در رسیدگی به پرونده این است که طرفین دعوا باید در دادگاه حاضر باشند اما در برخی موارد یکی از طرفین دعوا، امکان حضور در دادگاه راه ندارد؛ از آنجایی که فرایند رسیدگی به پرونده تعطیل پذیر نیست دادگاه باید به آن پرونده رسیدگی و حکم متناسب را صادر نماید؛ به حکم صادر شده توسط دادگاه حکم غیابی گفته می‌شود که بدون حضور یکی از طرفین دعوا یعنی خوانده یا متهم صادر می‌شود.

قانونگذار برای حمایت از حقوق فردی که در جلسه رسیدگی به پرونده غایب بوده است مکان اعتراض یا واخواهی از حکم غیابی صادر شده توسط دادگاه را در مهلت قانونی پیش‌بینی کرده است؛ انجام اعتراض و واخواهی فرایند قانونی مشخص و مخصوصی را دارد به همین جهت بهتر است برای اعتراض به حکم غیابی از مشاور حقوقی رایگان مشورت‌های لازم را دریافت نمایید.

واخواهی چیست؟

واخواهی که به آن در عرف اعتراض نیز گفته می‌شود، یکی از روش‌های اعتراض به آرای دادگاه در احکام غیابی است؛ به طور کلی برای طرح واخواهی باید آن شخصی که معترض است دادخواستی بر مبنای اعتراض بر حکم غیابی صادر شده تنظیم و سپس دادگاه صادر کننده حکم غیابی آن را بررسی نماید.

نقص حکم غیابی صادر شده و همچنین جبران خسارت واخواه توسط خواهان از آثار واخواهی در صورت پذیرش اعتراض است. برای اینکه دقیق‌تر به معنای واخواهی پی ببریم و به این سوال پاسخ دهیم که چرا واخواهی کردن صرفاً نسبت به احکام حکم غیابی صادر می‌شود، باید در ابتدا به سراغ حکم غیابی برویم.

بر اساس ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی حکم دادگاه باید حضوری باشد اما اگر خوانده، وکیل، قائم مقام یا نماینده قانونی او در هیچ یک از جلسات حضور پیدا نکند و به طور کتبی دفاع نکند یا اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد؛ حکم غیابی صادر می‌شود. ملاک تشخیص حکم حضوری از حکم غیابی موارد زیر است:

• خوانده، وکیل، نماینده قانونی یا قائم مقام او در هیچ یک از جلسات دادگاه شرکت نکرده باشند.
• هیچ کدام از افراد ذکر شده در مورد اول، لایحه به دادگاه ارسال نکرده و دفاع نکرده باشند.
• اخطاریه ابلاغ واقعی نشده و به خود شخص خوانده تحویل داده نشده باشد.

بر اساس تعریف ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی از حکم غیابی، در صورتی که دادگاه حکم غیابی صادر کند و خوانده نسبت به رای صادر شده توسط دادگاه اعتراض داشته باشد؛ این اعتراض را تحت عنوان واخواهی به دادگاه ارائه می‌دهد.

ماده ۴۰۶ قانون آیین دادرسی کیفری به احکام واخواهی کیفری اشاره دارد در این ماده ذکر شده که تمام جرائم به استثنای جرایمی که جنبه حق اللهی دارند اگر بدون حضور متهم، وکیل یا قائم مقام قانونی او باشد و هیچگونه لایحه دفاعی به دادگاه ارائه نشده باشد؛ دادگاه پس از بررسی و اقدام به صدور رای غیابی می‌کند. اگر رای صادر شده از سوی دادگاه بر مبنای محکومیت متهم باشد، ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی قابل واخواهی در همان دادگاه است؛ بر اساس این ماده شروط واخواهی در دعاوی کیفری همچون دعاوی حقوقی است.

مراحل واخواهی به چه صورت است؟

همانگونه که در مقاله ذکر شد محکوم علیه غایب در صورت صدور حکم غیابی، حق اعتراض و واخواهی نسبت به حکم صادر شده را خواهد داشت؛ برای این کار اولین قدم مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و تنظیم دادخواست واخواهی است.

پس از ثبت و تکمیل دادخواست واخواهی در دفاتر خدمات قضایی، دادخواست ثبت شده به دادگاه صادر کننده حکم غیابی ارجاع می‌شود؛ در صورتی که دادخواست ثبت شده برای واخواهی کامل نباشد مدیر دفتر دادگاه خطار رفع نقص صادر می‌کند و جلسه رسیدگی به طرفین ابلاغ می‌شود.

مهلت واخواهی چقدر است؟

بر اساس مواد ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی و همچنین ماده ۴۰۶ قانون آیین دادرسی کیفری مهلت واخواهی برای افراد مقیم ایران ۲۰ روز و برای ایرانیان مقیم خارج از کشور ۶۰ روز از تاریخ ابلاغ حکم غیابی می‌باشد؛ یکی از نکات جالب در خصوص واخواهی این است که اعتراض به رای صادر شده در همان دادگاهی که حکم غیابی در آن صادر شده است، رسیدگی می‌شود و ممکن است دادگاه از رای پیشین خود بازگشته و حکم جدیدی را صادر نماید.

بر اساس ماده ۴۰۷ قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه پس از واخواهی، ادله و دفاعیات واخواه را مورد بررسی قرار داده و تصمیم مقتضی را اتخاذ می‌کند اما عدم حضور طرفین یا هر یک از آنان مانع رسیدگی به اعتراض نیست.

مدارک مورد نیاز برای واخواهی

• مدارک هویتی همچون شناسنامه و کارت ملی شخص واخواه به دلیل ثبت درخواست واخواهی
• حکم غیابی صادر شده از سوی دادگاه که مورد اعتراض است.
• تکمیل و ثبت دادخواست واخواهی از حکمی که به صورت غیابی صادر شده است.
• ارائه اسناد و ادله‌ای که واخواه بر اساس آنها درخواست رسیدگی مجدد به پرونده را دارد.
• ارائه اسناد و مدارک مربوط به وجود عذر موجه در صورتی که شخص واخواه خارج از مهلت ذکر شده در قانون اقدام به واخواهی کند.

سخن پایانی

در این مقاله واخواهی یا اعتراض به حکم غیابی صادر شده را مورد بررسی قرار دادیم؛ واخواهی به نوعی حمایت قانونگذار از حقوق شخصی است که نتوانسته در رسیدگی به پرونده در دادگاه حضور داشته باشد.

اگر در خصوص ثبت دادخواست واخواهی نیاز به مشاوره و راهنما دارید می‌توانید از وکیل حقوقی یا وکیل آنلاین اطلاعات کافی را کسب نمایید؛ متشکریم که تا انتهای مقاله با تیم حق‌جویان همراه بودید.